Van je ras, ras, ras

Apartheid is een systeem waarbij het ene deel van de bevolking het andere uitsluit van volledige deelname aan het maatschappelijk leven. Het is een methode om de bevolking eronder te houden. Het bestaat in Zuid-Afrika, waar een minderheid van blanken een meerderheid van zwarten buiten de bestuurlijke macht houdt. Tegen Zuid-Afrika wordt veel actie gevoerd. Maar het bestaat ook in Burundi, waar de Hutu’s, die vijfentachtig procent van de bevolking uitmaken, meedogenloos door een minderheid van Tutsi’s, via een rigoreus systeem van segregatie, onder de duim worden gehouden. Zo nu en dan richten de Tutsi’s bloedige slachtingen aan onder de Hutu’s, zoals onlangs nog, toen tienduizenden de grens met Rwanda moesten overvluchten. Tegen Burundi wordt echter geen actie gevoerd. Je vraagt je af wat die arme Hutu’s gedaan hebben dat ze niet op dezelfde verontwaardiging van de kant van onze actievoerders kunnen rekenen als hun broeders in Zuid- Afrika.

Zuid-Afrika is een land dat door indringers van buitenaf is veroverd en die indringers houden de oorspronkelijke bevolking onder de duim – laten we het daar voor het gemak maar even op houden. Maar dat is natuurlijk niets nieuws in de geschiedenis: Engeland is in het verleden door de Normandiërs veroverd en die hielden de Angelen en Saksen ook onder de duim. Dat verklaart het nog steeds bestaande grote verschil in taal en cultuur tussen de ‘upper’ en ‘lower’ en ‘middle classes’ in dat land. En tot voor kort ook nog het grote verschil in macht en welvaart. Die ‘upper classes’, die vroegere indringers, hebben echter niet, zoals in Zuid-Afrika, een andere kleur dan de oorspronkelijke bevolking. Daarom zullen we over dat land ook nooit denken of spreken in termen van ‘apartheid’, net zo min als over Burundi.

Er zijn nog veel meer van dit soort voorbeelden in de geschiedenis – de Turken zijn niet de oorspronkelijke bewoners van Turkije, de Hongaren niet van Hongarije, de Arabieren niet van het grootste deel van de Arabische wereld, etc. Maar is er ook een land dat in het verleden werd veroverd door indringers met een andere huidskleur die de oorspronkelijke bevolking onderwierpen en hun heerschappij konden handhaven? Jazeker. Dat land is India. Het Indisch schiereiland werd ver voor onze jaartelling veroverd door een tak van de Indo-Europese stam, mensen met een bleke huidskleur die daar vervolgens de heersende klasse – of kaste – gingen vormen. Weinig mensen schijnen ervan op de hoogte te zijn dat het Indische kastesysteem wel degelijk ook een raciaal systeem is: hoe hoger de kaste, hoe blanker de huid, hoe lager, hoe donkerder – precies zoals je je voorstelt dat het er in Zuid-Afrika over een paar honderd jaar zal uitzien, als er niets verandert.

De ironie wil – zoals altijd – dat juist het traditionele India zo’n aantrekkingskracht uitoefent op vaak dezelfde mensen die rabiaat tegen de apartheid in Zuid-Afrika zijn – het zoveelste bewijs dat de menselijke geest hartstochtelijk tegenstrijdige ideeën kan koesteren.

Het is dus duidelijk wat de blanke Zuidafrikanen te doen staat: gewoon volhouden en doorgaan de segregatie van een religieus tintje te voorzien, dan worden ze vanzelf geaccepteerd. Ik zie het al voor me: de Verwoerds en Botha’s vereerd als brahmanen, en Lutuli en Mandela begraven en vergeten onder een dikke laag modieuze hypocrisie. En dan natuurlijk de Frits Staal van de drieëntwintigste eeuw die controversiële theorieën verkondigt over de rituele waarde van braaivlees.